Rol Oynama Tekniği

ROL OYNAMA

Okulda ve ya mesleki rehberlikte sosyodrama olarak uygulanan rol oynama tekniği, psikolojide psikodrama şeklide adlandırılır.Bu uygulamalarda sadece problem çözümüyle yetinilmez. Katılan kişilerin insan doğasını anlama, insan davranışlarını değerlendirme ve insan ilişkilerindeki sorunları kavramasına yardımcı olur.

Dramatizasyon: Öğrencilere yapacakları ve yapılması gerekenler açık bir şekilde söylenir. hazırlanmaları için gerekli süre verilir. Öğrenciler teker teker ve ya grup halinde hazırlıklarını sınıfta sunarlar. Sunulan olay-durum sınıfta tartışılır. Dramatizasyonda hem eğlenme hem öğrenme baskındır.

Yaratıcı Drama: Rol oynama yönteminin en yaygın biçimlerindendir. Bu yöntemde öğrencilerin tecrübeleri, yaratıcılıkları, yetenekleri ağırlık kazanır.

Drama da rol dağılımı öğretmen tarafından yapılır. Rolün ne şekilde canlandırılacağı ise öğrenci tarafından belirlenir. Drama bitmeden sonuç önceden bilinmez. Ancak drama bittikten sonra öğretmen tartışmayı başlata bilir. Bu yöntemde öğrenciler dış dünya ile ilgili gözlemlerini ve deneyimlerini sergileme imkanı bulur. Kendi karakterlerini yansıtırlar. Bu da öğretmene öğrenci hakkında önemli bilgiler verir.

Öğrenciler oynadıkları rollerdeki deneyimlerle, diğer insanları, ailelerini, arkadaşlarını kısacası içinde yaşadıkları gerçek dünyayı daha iyi anlamaya başlarlar. Bu yöntemle daha iyi problem çözücü ve karar verici olarak yetişirler.Bu teknik öğrencilerin gerçek yaşama uyumlarını kolaylaştırır. Rol yaparak başlarına gelebilecek olaylara ne şekilde tepki verebileceklerini öğrenirler. Kendilerini daha iyi ifade etmeye ve olaylara karşı farklı bakış açısı getirmeye katkı sağlar. Öğretimde kullanılan tekniklerden en başarılıları "yaparak-yaşayarak" ilişkisini benimseyenlerdir. Rol oynama tekniği de bunun en güzel örneklerinden biridir.

Rol oynama tekniğinin insana kazandırdığı çok güzel özellik vardır. Bunların başında;

1) Güçlü iletişim yeteneği ya da iletişimi geliştirme.

2) Empati kurabilme

3) İnsanlara karşı hoşgörülü olabilme.

Bu teknik her alanda ve her zaman kullanılabilir. Yani sadece okul öncesi ve ilköğretimle sınırlandırılamaz.

Bu teknik öğrenciler açısından faydalı olduğu gibi öğretmenler açısından da oldukça faydalıdır. Bunların başında öğrenciyi tanımak ve öğrencilerin derse katılımını sağlamak gelir. Bir öğrencinin derse katılımı demek kalıcı öğrenmenin gerçekleşmesi demektir.

Bu teknik öğrenci merkezlidir. Öğrencinin rol yaparak gelişimi amaçlanır. Rol oynama tekniğinin uygulandığı bir sınıfın ortamı çok farklı güzel ve eğlencelidir. Daha önce yapılmayanlar yapılamayanlar yapılabilir. Bu sayede öğrenciler öğrenirken eğlencenin tadını almış olur.

Rol Yapma Sırasında Öğretmenin Yapması Uygun Olan Davranışlar

- Öğretmenler oynanacak rolleri öğrencilerle birlikte tasarlamalı senaryo konusunda öğrencilerinde

fikri alınmalı

- Öğrencilerin hepsi oyunlarda rol almayabilir. Bu yüzden öğretmen farklı oyunlarda farklı

öğrencilere şans vermeli.

- Oyunlar sınıfta oynanır. önemli noktalar belirtilerek verilmek istenen dersler verilir.

- Rol oynama yönteminin guruba uygun olup olmadığına karar verilir. Üzerinde gerekli

değişiklikler yapılır.

- Dersten önce olayın ayrıntıları planlanır.

- Grubu özel bir sorun üzerinde çalışmaya isteklendirilir.

- Etkinliklerde kişisel istek ve becerilerle çözümlenecek şeylerden kaçınılır.

- Öğrencilerin karakterleri göz önünde bulundurularak rol dağılımı yapılır.

- Sınıf rol oynama müsait bir hale getirilir. İzleyenlerin neyi gözleyeceği belirtilerek not almaları

sağlanır.

- Etkinliğin diğer öğrencileri sıkacak kadar uzun sürmesi engellenir.

- Gerek görülürse gerekli bölümler tekrarlanır.

Eğitimde Rol Oynama Modeli

Rol oynama yöntemi öğrencilerin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kimliğe bürünerek ifade etmelerini sağlayan bir öğretim tekniğidir. Bu yöntemde ders konusu ile alakalı bir fikir, durum, sorun ya da olay, bir grup öğrenci tarafından yine bir grup öğrenci önünde dramatize edilir. Böylelikle grubun üyeleri yalnızca dinlemek ve tartışmak yerine olayın nasıl oluştuğunu izlerler ve konunun ayrıntısına inerler.

Rol oynama yöntemi özel bir değere sahiptir. Çünkü bu yöntemde öğrenciler başka bir kimliğe bürünür, başkalarının nasıl düşündüğünü, hissettiğini ve ne tür etkinliklerde bulunduğunu anlama imkanına sahip olur. Örneğin kaza sonrası acil bir durum canlandırıldığında, olayı canlandıranlar kazandıkları tecrübeden daha sonra yararlanabilirler.

Rol oynama tekniğinde öğrenciler bir tepkiyle karşılaşmaksızın ve cezalandırma tehlikesi olmaksızın bir başkası gibi hisseder, düşünür ve davranırlar. daha önemlisi özel sorunlarını bir bunalım hissetmeksizin tartışabilirler.

Rol oynama tekniği başlıca beş aşamadan oluşur. Bunlar;

1) Sınıfta rol oynama ortamını oluşturmak: Bu aşamada öğrencileri rol oynamaya motive ederek doğal bir sınıf ortamı oluşturur. Öğrencilere rol oynama hakkında bilgi verir ve sınıfta dramatize edilecek oyun ve problem durumu öğrencilere tanıtılır.

2) Roller için öğrencileri seçmek: Bu aşamada ilk olarak öğrenciler oynanacak roller hakkında bilgilendirilir. Diğer bir değişle bu aşamada roller tanıtılır ve roller için gönüllüler istenir. Burada önemli olan rol dağılımının öncelikle konuyu ya da olayı iyi kavrayan ve kendilerini rolünü canlandıracakları kişiliğe yakın hisseden kişiler tarafından yapılmalıdır.

3) Rol oynamak için sahneyi düzenlemek: Rol dağılımından sonra prova ve rollerin canlandırılacağı sahne düzeni oluşturulmasına geçilir.

4) Rollerin oynanması: Bu aşamada rol alan öğrenciler sınıftaki diğer öğrencilerin önünde rollerini canlandırırlar.

5) Rol oynama sürecinin tartışılması: Bu aşamada oyunun güçlü ve zayıf yönlerine ilişkin olarak sınıfça bir değerlendirmesi yapılır. canlandırılan oyun ile gerçek hayatın ilişkisi kurulur ve öneriler getirilir.

Bu yöntemin çeşitli faydaları ve eksiklikleri vardır.

Faydaları

- Öğrenci kendi duygu ve düşüncelerini sözlü olarak açıklama imkanı bulur.

- Öğrenci belli bir durumu, olayı veya kişiyi bizzat kendileri canlandırdıklarından yaratıcılıkları

gelişir.

- Öğrencilerin sosyal iletişim ve etkileşim becerilerinin gelişmesine yardım eder.

- Sınıftaki öğrencilerin duygu dünyalarını tanımaya yardımcı olur.

- Öğrencilere başkalarının aynı ve benzer hallerde neler hissettiklerini keşfetme fırsatı tanır.

- Öğrencileri öğrenmeye motive edici ve öğretirken eğlendirici özelliğe sahiptir.

- Bağımsız düşünme ve karar vermeyi geliştirir.

- Sosyal farkındalığın artmasını ve problem çözme yeteneğinin gelişmesini sağlar.

- İşbirliği içinde çalışma yeteneği gelişir.

- Öğretmenle öğrenciler arasında olumlu bir etkileşim olmasını sağlar.

- Sınıfta yalnızlık hisseden çocuklar diğer çocuklarla kaynaşır.

- Hoşgörülü olma duygusunu geliştirir.

Eksiklikleri

- Uzun zaman alabilir.

- Bazı durumlar için bazı karakterlerin canlandırılması zor olabilir.

- Küçük grup gerektirir.

- Yetenekli öğrenciler durumu tek elinde bulundurabilir.

- Öğrenciler rollerini oynarken sık sık aşırıya kaçar. Bu durum sınıf atmosferini bozabilir.

- Öğrencilerle ya da dersle ilgi kurulmazsa yöntem işe yaramaz hale gelebilir.

- Amaçları açıkça belirtilmezse sadece faaliyete katılanlar için yararlı olur.

- Rol oynama sonunda oyunda görev alan öğrenciler sınıftaki diğer öğrenciler tarafından rollerine

ilişkin olarak alay konusu edilebilir.

- Drama etkinliklerinin titizlikle planlanması gerekmektedir. Herhangi bir Noktada meydana

gelecek yanlışlık öğrencinin gerçekçi bir durumu sergileme yeteneğinin tıkanmasına sebep

olabilir.

- Sorun dramaya katılan kişilerle yakından ilgili olmalıdır. Bazı konu alanlarında gerçekçi

paralellikler güçtür.

- Dramada tartışma sorun üzerine odaklanmalıdır. Durumdaki dostane ilişkiler olumlu bir şekilde

oluşturulmadığında oyuncuları eleştirme durumu ortaya çıkabilir.

- Çekingenlik ya da konuşma problemleri gibi beceri eksiklikleri olan öğrenciler için iyi bir yöntem

olmayabilir.

KAYNAKLAR

http://roloynama.blogcu.com/rol-oynama-teknigi/3526339 (2008)

http://www.gundemturkiye.com/egitim/egitim-bilimleri/rol-yapma-teknigi.html (15.09.2012)

http://www.webdersanesi.com/dersler/ogretim-yontem-ve-teknikleri/rol-oynama/131